Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) chính thức nâng lãi suất tham chiếu lên 0,75% - mức cao nhất kể từ năm 1995. Động thái này nhằm kiềm chế lạm phát kéo dài dù nền kinh tế đang đối mặt với áp lực suy giảm tăng trưởng và gánh nặng nợ công.

BOJ thiết lập mức lãi suất kỷ lục sau ba thập kỷ

Ngày 19/12, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đã đưa ra quyết định quan trọng khi tăng lãi suất tham chiếu ngắn hạn thêm 25 điểm cơ bản (0,25%), đưa mức lãi suất lên 0,75%. Đây là mức cao nhất được ghi nhận kể từ năm 1995, phù hợp với dự báo của phần lớn các nhà kinh tế học. Mặc dù đây là bước thắt chặt chính sách đáng kể đối với một quốc gia vừa chấm dứt 8 năm áp dụng lãi suất âm vào đầu năm ngoái, BOJ vẫn khẳng định lãi suất thực tế hiện tại vẫn "ở mức âm đáng kể". Cơ quan này nhấn mạnh môi trường tài chính nới lỏng sẽ tiếp tục được duy trì để hỗ trợ các hoạt động kinh tế, trong bối cảnh mức lãi suất 0,75% của Nhật Bản vẫn thấp hơn nhiều so với các nền kinh tế phát triển khác.

Áp lực lạm phát và bài toán tiền lương thực tế

Động lực chính thúc đẩy quyết định của BOJ đến từ tình hình lạm phát dai dẳng. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Nhật Bản đã duy trì trên mức mục tiêu 2% của ngân hàng trung ương trong suốt 44 tháng liên tiếp. Riêng tháng trước, CPI tăng 2,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Môi trường giá cả leo thang đang tạo sức ép lớn lên thu nhập của người dân, khiến tiền lương thực tế sụt giảm 10 tháng liên tiếp theo số liệu từ Bộ Lao động. BOJ dự báo lạm phát lõi (loại trừ thực phẩm tươi sống) có thể sẽ giảm về dưới mức 2% trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 9/2026, nhờ đà tăng giá thực phẩm chậm lại và các biện pháp kiểm soát giá của chính phủ.

Thách thức tăng trưởng và gánh nặng nợ công

Việc nâng lãi suất diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Nhật Bản đang đối mặt với những cơn gió ngược. Số liệu điều chỉnh mới nhất cho thấy GDP quý III đã giảm 2,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, BOJ vẫn giữ quan điểm lạc quan thận trọng, cho rằng dù nền kinh tế có dấu hiệu yếu đi, lợi nhuận doanh nghiệp vẫn ở mức cao và kỳ vọng lộ trình tăng lương sẽ tiếp tục trong năm 2026.

Một rủi ro khác đi kèm với việc tăng lãi suất là chi phí vay vốn gia tăng. Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản đã leo lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ, tạo thêm áp lực lên ngân sách quốc gia. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nền kinh tế lớn thứ hai châu Á hiện có tỷ lệ nợ công trên GDP gần 230% - mức cao nhất thế giới, khiến bài toán cân đối ngân sách trở nên nan giải hơn khi lãi suất tăng.

Triển vọng chính sách và lộ trình lãi suất trung tính

Nhìn về tương lai, lộ trình bình thường hóa chính sách tiền tệ của Nhật Bản dự kiến sẽ tiếp tục nhưng với tốc độ thận trọng. Chia sẻ trên CNBC, ông Shigeto Nagai - Trưởng bộ phận kinh tế Nhật Bản tại Oxford Economics nhận định BOJ nhiều khả năng sẽ tiếp tục tăng lãi suất vào giữa năm 2026. Mục tiêu hướng tới là đưa lãi suất cuối chu kỳ lên mức 1%. Đây được xem là mức lãi suất trung tính – điểm cân bằng giúp kiểm soát lạm phát hiệu quả mà không làm nền kinh tế tăng trưởng quá nóng hay kìm hãm đà phục hồi.

Theo VnExpress