Chênh lệch giá, hay kinh doanh chênh lệch giá, là một chiến lược đầu tư thu hút nhiều người nhờ khả năng tạo ra lợi nhuận từ sự chênh lệch giá giữa các thị trường. Trong thị trường tài chính hiện nay, mô hình kinh doanh này ngày càng phổ biến và phát triển mạnh mẽ, thu hút sự quan tâm lớn từ các nhà đầu tư. Vậy chênh lệch giá là gì và điều gì khiến nó hấp dẫn đến vậy. Hãy cùng Tinhanghoa khám phá qua bài viết dưới đây.
Chênh lệch giá là gì?
Chênh lệch giá (arbitrage) là một chiến lược giao dịch nhằm khai thác sự khác biệt tạm thời về giá của cùng một tài sản trên hai thị trường khác nhau để thu lợi nhuận với mức rủi ro thấp. Nhà đầu tư áp dụng chiến lược này bằng cách mua tài sản ở thị trường có giá thấp và đồng thời bán ra ở thị trường có giá cao hơn, tận dụng sự chênh lệch giá để sinh lời.
Chiến lược kinh doanh chênh lệch giá có mối liên hệ mật thiết với lý thuyết thị trường hiệu quả – lý thuyết này cho rằng một thị trường đạt hiệu quả hoàn hảo khi mọi thông tin hiện tại và quá khứ liên quan đến tài sản đều được phản ánh đầy đủ và nhanh chóng vào giá cả. Hay nói cách khác, trong một thị trường hoàn toàn hiệu quả, không có cơ hội để thực hiện các giao dịch dựa trên chênh lệch giá.
Tuy nhiên, trên thực tế, do nhiều yếu tố chủ quan lẫn khách quan, thị trường luôn có những lúc thiếu hiệu quả, tạo điều kiện để chiến lược chênh lệch giá trở thành một phương thức giao dịch phổ biến và lâu đời.
Đặc điểm chính của chiến lược chênh lệch giá
Chênh lệch giá chỉ nên được khai thác khi có sự mất cân bằng về giá giữa các tài sản, đây là điều kiện cốt lõi để thực hiện chiến lược kinh doanh này. Chênh lệch giá có thể xuất hiện dưới nhiều dạng khác nhau, chẳng hạn:
-
Cùng một tài sản nhưng được giao dịch ở mức giá khác nhau trên hai thị trường khác biệt
-
Hoặc hai tài sản có dòng tiền kỳ vọng trong tương lai tương đồng nhưng lại được định giá ở các mức khác nhau.
Việc thực hiện giao dịch cần đồng thời và chính xác về thời điểm. Việc mua và bán cùng một loại tài sản phải được tiến hành ngay lập tức; nếu thời gian thực hiện lệch quá nhiều giữa hai giao dịch, nhà đầu tư có thể đối mặt với những rủi ro biến động không mong muốn trong thị trường.
Phân loại chênh lệch giá
Trong thị trường tài chính hiện nay, chênh lệch giá được phân chia thành hai loại chính, mỗi loại có những đặc điểm và cách thức hoạt động riêng biệt.
Loại thứ nhất là "Two Points Arbitrage" hay còn gọi là Arbitrage hai điểm. Đây là hình thức giao dịch mà nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận bằng cách khai thác sự chênh lệch tỷ giá rõ ràng giữa hai đồng tiền trên hai thị trường khác nhau. Khi phát hiện ra tỷ giá hối đoái của cùng một cặp tiền tệ có sự khác biệt đáng kể giữa hai thị trường, nhà đầu tư có thể mua ở thị trường có giá thấp và bán lại ở thị trường có giá cao hơn để thu lợi nhuận từ sự chênh lệch này.
Loại thứ hai là "Three Points Arbitrage" hay Arbitrage ba điểm. Đây là phương pháp giao dịch phức tạp hơn và không dễ dàng nhận ra chênh lệch tỷ giá trực tiếp giữa các thị trường. Với Arbitrage ba điểm, nhà đầu tư phải quan sát kỹ lưỡng và tận dụng sự chênh lệch thông qua tỷ giá chéo của ba đồng tiền trên các thị trường khác nhau. Thông qua việc xác định tỷ giá chéo, nhà đầu tư có thể phát hiện ra những cơ hội lợi nhuận tiềm năng mà không cần phụ thuộc vào chênh lệch trực tiếp như ở Arbitrage hai điểm.
Như vậy, mặc dù cả hai hình thức Arbitrage đều hướng đến mục tiêu khai thác chênh lệch tỷ giá để sinh lời, nhưng mỗi loại lại yêu cầu mức độ phân tích và phương pháp tiếp cận khác nhau để đạt được hiệu quả tối ưu.
>>>Tham khảo thêm: Kênh giá là gì? Tại sao kênh giá lại được coi là “vũ khí” lợi hại của nhà đầu tư
Kinh doanh chênh lệch giá
Chiến lược chênh lệch giá hiện gần như không xuất hiện trong thị trường chứng khoán Việt Nam. Thay vào đó, các cơ hội chênh lệch giá thường dễ dàng nhận thấy hơn ở thị trường ngoại hối, tiền điện tử, hoặc đối với các cổ phiếu niêm yết trên cả hai thị trường lớn như Mỹ và châu Âu.
Trong bối cảnh tài chính hiện đại, các cơ hội này ít có sẵn cho nhà đầu tư cá nhân mà chủ yếu dành cho các ngân hàng quốc tế, những tổ chức có khả năng thực hiện các giao dịch phức tạp và chuyển đổi nhiều loại ngoại tệ khác nhau liên tục để tận dụng chênh lệch giá.
Một minh chứng điển hình trong nền kinh tế đương đại về hiện tượng này là giá trị Bitcoin ở Hàn Quốc so với phần còn lại của thế giới. Năm 2017, giá Bitcoin tại Hàn Quốc cao hơn đến 50% so với giá trên thị trường quốc tế. Nhờ đó, các nhà đầu tư có thể mua bán qua lại một cách hợp pháp để thu lợi nhuận lớn mà gần như không phải đối mặt với rủi ro. Tuy nhiên, dù nhiều cá nhân và tổ chức nhận thấy cơ hội này, không phải ai cũng có thể tận dụng được vì những rào cản nhất định.
Tại Việt Nam, vào tháng 5/2022, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam (UBCKNN) đã ký thỏa thuận hợp tác với Sở Giao dịch Chứng khoán New York (NYSE) để xây dựng cơ chế cho phép nhà đầu tư tham gia giao dịch trên cả hai thị trường. Đây là một dự án tiềm năng mở ra khả năng kinh doanh chênh lệch giá giữa hai thị trường này, dù hiện tại vẫn chịu sự chi phối mạnh mẽ từ các ngân hàng lớn trên thế giới.
Rào cản tiếp cận cơ hội kinh doanh chênh lệch giá
Dưới sự phát triển không ngừng của các hệ thống đặt lệnh, cùng với sự tiến bộ trong giao dịch thuật toán, các nền tảng giao dịch tự động ngày càng hoàn thiện hơn trong việc nhận diện và tận dụng nhanh chóng các cơ hội kinh doanh. Những hệ thống này có khả năng phân tích và thực hiện giao dịch với tốc độ rất cao, tạo ra một lợi thế đáng kể trong việc khai thác các cơ hội kinh doanh chênh lệch giá, vốn chỉ tồn tại trong khoảng thời gian rất ngắn – đôi khi chỉ tính bằng vài giây.
Trong bối cảnh này, các phương thức đặt lệnh truyền thống gặp nhiều khó khăn khi phải cạnh tranh về tốc độ, khiến việc nắm bắt và tận dụng các cơ hội giao dịch kịp thời trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, xét trên góc độ tổng thể của toàn bộ thị trường, khi tốc độ giao dịch được cải thiện, hiệu quả thị trường cũng sẽ được nâng cao, giúp các giao dịch phản ánh tốt hơn giá trị thực tế của tài sản.
Ngoài yếu tố thời gian tồn tại của cơ hội chênh lệch giá, nhà đầu tư cũng cần lưu ý đến mức độ chênh lệch giá – đây là một yếu tố then chốt ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi. Để đạt được lợi nhuận, số tiền kiếm được từ chênh lệch giá phải đủ lớn để vượt qua chi phí giao dịch. Điều này đòi hỏi nhà đầu tư phải cân nhắc kỹ lưỡng, không chỉ về tốc độ mà còn về mức lợi nhuận kỳ vọng, sao cho các quyết định giao dịch mang lại giá trị thực sự sau khi đã tính đến các chi phí phát sinh.
Chênh lệch giá tại các thị trường tài chính
Thị trường tài chính truyền thống
Hiện nay, trên thị trường tài chính, loại hình kinh doanh này đang ngày càng trở nên phổ biến và được nhiều nhà đầu tư áp dụng. Phương pháp này hoạt động dựa trên nguyên tắc mua một tài sản tại một thị trường với giá thấp và sau đó bán lại tại một thị trường khác có giá cao hơn nhằm thu lợi nhuận từ sự chênh lệch giá cả giữa các thị trường.
Arbitrage là công cụ hỗ trợ nhà đầu tư tối ưu hóa lợi nhuận bằng cách mua cùng một sản phẩm hoặc tài sản tại một sàn giao dịch và bán lại chúng trên một sàn giao dịch khác có giá cao hơn. Nhờ vậy, các nhà đầu tư có thể tận dụng những biến động về giá trên các sàn giao dịch khác nhau để kiếm thêm thu nhập mà không phải chịu rủi ro lớn từ sự thay đổi của thị trường.
Hoạt động arbitrage không chỉ giới hạn trong lĩnh vực chứng khoán mà còn mở rộng sang thị trường tiền điện tử và cả các hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp (M&A). Loại hình kinh doanh dựa trên sự chênh lệch giá này hoạt động theo mô hình mua lại và sáp nhập trên thị trường truyền thống.
Tuy nhiên, việc áp dụng chiến lược arbitrage trong các thương vụ mua lại và sáp nhập doanh nghiệp mang lại mức độ rủi ro cao. Nếu quá trình mua lại và sáp nhập không diễn ra như dự kiến, giá trị cổ phần của doanh nghiệp đó có thể giảm sâu, gây tổn thất đáng kể cho nhà đầu tư.
Thị trường Cryptocurrency
Thị trường tiền mã hóa (cryptocurrency) đang ngày càng trở nên phổ biến và phát triển sôi động, thu hút sự chú ý của cả những nhà đầu tư cá nhân và tổ chức. Với sự ra đời của nhiều phương thức và chiến lược kiếm lợi nhuận mới, thị trường này đã thu hút một lượng lớn nhà đầu tư chuyển từ các kênh tài chính truyền thống sang đầu tư vào tiền mã hóa.
Một trong những chiến lược kiếm lợi nhuận trong thị trường tiền mã hóa là giao dịch chênh lệch giá (arbitrage). Để thực hiện chiến lược này, nhà đầu tư cần sở hữu ít nhất hai tài khoản trên hai sàn giao dịch khác nhau, và điều quan trọng là các tài khoản này phải sẵn sàng cho phép giao dịch mua bán ngay lập tức mà không mất thời gian cho quá trình nạp hoặc rút tiền.
Chẳng hạn, nếu giá của Bitcoin trên sàn A là 4000 USD, trong khi trên sàn B giá là 4100 USD, nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch arbitrage bằng cách mua Bitcoin ở sàn A và bán lại ngay lập tức trên sàn B. Sự chênh lệch giá sẽ mang lại lợi nhuận 100 USD cho nhà đầu tư.
Điều đáng chú ý là giao dịch chênh lệch giá này không mang tính đầu cơ cao, do đó mức độ rủi ro của chiến lược này khá thấp, phù hợp cho các nhà đầu tư tìm kiếm sự ổn định hơn trong lĩnh vực tiền mã hóa đầy biến động.
>>>Tham khảo thêm: Chỉ số HNX30 là gì? Sức hút của chỉ số này đối với nhà đầu tư
Điều kiện xảy ra Arbitrage
Arbitrage có thể xảy ra khi hội đủ những điều kiện sau:
-
Chênh lệch giá giữa các tài sản: Đây là điều kiện tiên quyết để tạo ra cơ hội cho arbitrage. Sự khác biệt về giá có thể diễn ra dưới nhiều hình thức, bao gồm sự biến động giá trong cùng một loại tài sản hoặc giữa các loại tài sản khác nhau.
-
Sự khác nhau về giá của những tài sản có dòng tiền tương tự: Nếu hai tài sản có dòng tiền tương tự nhưng lại được giao dịch ở các mức giá khác nhau, điều này tạo ra một cơ hội rõ ràng để thực hiện arbitrage. Các nhà đầu tư có thể mua tài sản ở nơi có giá thấp hơn và bán ra ở nơi giá cao hơn để kiếm lời từ sự chênh lệch này.
-
Sự khác biệt về giá giữa các thị trường: Một tài sản có thể được giao dịch trên các thị trường khác nhau với giá không giống nhau. Khi tồn tại sự chênh lệch này, nhà đầu tư có thể tận dụng bằng cách mua trên thị trường có giá thấp và bán trên thị trường có giá cao hơn, tạo ra lợi nhuận từ sự khác biệt giữa các thị trường.
-
Giao dịch diễn ra đồng thời: Để tối ưu hóa lợi nhuận và tránh rủi ro, các giao dịch cần được thực hiện gần như cùng lúc. Nếu có thể mua và bán các tài sản với mức giá tương đương gần như ngay lập tức, nhà đầu tư sẽ tận dụng được lợi thế từ sự chênh lệch giá mà không bị ảnh hưởng bởi biến động thị trường trong quá trình giao dịch.
Những yếu tố trên là cơ sở để thực hiện các chiến lược arbitrage, từ đó mang lại lợi nhuận ổn định cho nhà đầu tư trong môi trường giao dịch tài chính.
Ứng dụng Arbitrage ở thị trường chứng khoán Việt Nam
Hoạt động Arbitrage trên thị trường chứng khoán Việt Nam chủ yếu được áp dụng khi so sánh mức chênh lệch giá giữa thị trường phái sinh hợp đồng tương lai (VN30F) và chỉ số chứng khoán cơ sở (VN30). Nhà đầu tư Arbitrage có thể tận dụng sự chênh lệch này để kiếm lợi nhuận, với hai trường hợp phổ biến sau đây:
-
Khi chỉ số phái sinh VN30F cao hơn chỉ số cơ sở VN30: Nhà đầu tư sẽ mua vào cổ phiếu của các công ty trong danh mục VN30 theo đúng tỷ lệ cấu thành chỉ số này. Đồng thời, họ sẽ bán hợp đồng tương lai VN30F với cùng giá trị để tận dụng mức chênh lệch.
-
Khi chỉ số phái sinh VN30F thấp hơn chỉ số cơ sở VN30: Ngược lại, nhà đầu tư sẽ bán ra các cổ phiếu trong danh mục VN30 theo tỷ lệ cấu thành của chỉ số và tiến hành mua hợp đồng tương lai VN30F với giá trị tương đương.
Hiệu quả của kỹ thuật Arbitrage này tăng lên khi ngày đáo hạn hợp đồng tương lai càng gần, do giá thanh toán cuối cùng sẽ là mức giá trung bình của 30 phút cuối phiên giao dịch của chỉ số VN30. Điều này giúp thu hẹp sự chênh lệch giá giữa thị trường phái sinh và thị trường cơ sở.
Nhà đầu tư thường chọn chốt lời khi chênh lệch giữa giá phái sinh và giá cơ sở xấp xỉ bằng 0 hoặc để vị thế tiếp tục đến ngày đáo hạn. Khi chốt lời, nhà đầu tư sẽ đóng vị thế đồng thời trên cả hai thị trường, và phần chênh lệch giá trước đó sẽ trở thành lợi nhuận thu được.
Ví dụ, nếu mức chênh lệch là 10 điểm khi chỉ số ở mức 1.000 điểm, nhà đầu tư có thể đạt được lợi nhuận tương đương 1% từ hoạt động chênh lệch giá này mà rủi ro hầu như không đáng kể.
Cách tiếp cận này thường được các nhà đầu tư tổ chức có vốn lớn sử dụng, nhờ khả năng mua vào danh mục chứng khoán cơ sở trong rổ VN30 ở quy mô lớn, nhằm tối đa hóa hiệu quả của chiến lược Arbitrage.
Kết luận
Bài viết của Tinhanghoa đã mang đến cho bạn những kiến thức nền tảng về Arbitrage, giúp bạn hiểu rõ khái niệm Arbitrage là gì và cách thức hoạt động của nó trong các thị trường tài chính. Kinh doanh chênh lệch giá là một chiến lược phổ biến trong giới đầu tư, cho phép nhà đầu tư tận dụng sự khác biệt về giá giữa các thị trường hoặc sản phẩm để thu về lợi nhuận. Nếu bạn có thể nắm bắt cơ hội và tạo ra được sự chênh lệch đáng kể trong các giao dịch quy mô lớn, tiềm năng lợi nhuận có thể rất cao. Chúng tôi hy vọng rằng bạn sẽ có thể tối ưu hóa lợi nhuận của mình từ những cơ hội kinh doanh chênh lệch giá này.