Tuyên bố của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump về việc áp thuế 100% lên các quốc gia thuộc BRICS đang làm dấy lên nhiều tranh luận. Dù vậy, với sự mở rộng không ngừng của khối và vai trò ngày càng quan trọng của Trung Quốc, nhiều chuyên gia tin rằng mối đe dọa này khó có thể kiềm chế sự phát triển của BRICS.
Quy mô ngày càng lớn và sự bất khả thi của áp thuế
BRICS – ban đầu gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi – nay đã chào đón thêm Indonesia, Ai Cập, Ethiopia, Iran và UAE, đưa tổng số thành viên lên 10 quốc gia. Theo chuyên gia Duncan Wrigley từ Pantheon Macroeconomics, với quy mô hiện tại, việc Mỹ áp thuế 100% lên toàn bộ các nước BRICS sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến lợi ích của chính Mỹ. Điều này có thể khiến các quốc gia trung lập ngả về phía Trung Quốc và làm suy yếu vị thế kinh tế toàn cầu của Washington.
Trung Quốc: "Trụ cột thay thế" và các chiến lược phi USD hóa
Trung Quốc đóng vai trò then chốt trong nỗ lực củng cố BRICS như một lực lượng đối trọng với phương Tây. Ngoài việc thúc đẩy thương mại đa tiền tệ và giảm phụ thuộc vào đồng USD, Bắc Kinh đã bắt đầu miễn thuế cho các nước kém phát triển nhằm mở rộng quan hệ ngoại giao. Tuy nhiên, kế hoạch tạo ra một đồng tiền chung trong BRICS vẫn còn gặp nhiều rào cản, khi sự đồng thuận nội khối còn hạn chế.
Dù vậy, các giao dịch giữa Trung Quốc và Nga bằng đồng nhân dân tệ và rúp đang là bước tiến cụ thể hướng tới giảm phụ thuộc vào USD. Song, nhân dân tệ vẫn có mức độ sử dụng quốc tế thấp hơn nhiều so với USD, đặc biệt trong các thị trường tài chính toàn cầu.
Đồng USD vẫn giữ ngôi vương?
Việc Nga thúc đẩy phi USD hóa nhằm tránh trừng phạt từ Mỹ là bước đi rõ ràng, nhưng hiệu quả còn hạn chế nếu thiếu sự phối hợp đồng bộ từ các thành viên khác. BRICS hiện tại giống một diễn đàn trao đổi hơn là một liên minh có chiến lược cụ thể. Cecilia Malmstrom từ Viện Peterson nhận định rằng hội nghị thượng đỉnh năm 2024 của BRICS chưa tạo ra kết quả đáng kể nào.
Quan hệ nội khối và vai trò của Mỹ
Dù Trung Quốc là động lực chính của BRICS, nhiều quốc gia thành viên vẫn dè chừng trước sự thống trị của Bắc Kinh. Đồng thời, nhiều nước vẫn duy trì mối quan hệ thân thiện với Mỹ như một đối tác thương mại quan trọng. Điều này có thể giúp giảm thiểu nguy cơ chiến tranh thương mại toàn diện giữa Mỹ và khối.
Kết luận
BRICS đang mở rộng, nhưng sự thiếu đồng thuận nội khối và vai trò thống trị của USD trên thị trường tài chính toàn cầu khiến kế hoạch phi USD hóa vẫn là một bài toán đầy thách thức. Trong bối cảnh Mỹ thay đổi chính sách thương mại dưới thời ông Trump, tương lai của BRICS sẽ phụ thuộc vào sự hợp tác thực chất và cân bằng lợi ích giữa các thành viên.
Đọc thêm:
Hàng hóa phái sinh là gì? Tìm hiểu cách đầu tư hàng hóa sinh lời