Động thái cứng rắn của ông Trump và thách thức phi USD hóa từ BRICS
Ngày 30/11, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump tiếp tục gây chú ý với tuyên bố áp thuế 100% đối với các nước thành viên khối BRICS nếu họ tiếp tục theo đuổi các nỗ lực phi USD hóa. Phát biểu này không chỉ gây tranh cãi mà còn đặt ra nhiều thách thức cho mối quan hệ giữa Mỹ và các quốc gia mới nổi.
Lời cảnh báo từ ông Trump
Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump nhấn mạnh rằng Mỹ không thể đứng nhìn các quốc gia thuộc khối BRICS phát triển các phương án thay thế đồng USD. “Chúng tôi yêu cầu các nước này cam kết không tạo ra một loại tiền tệ mới hoặc ủng hộ bất kỳ loại tiền nào khác để thay thế đồng USD mạnh mẽ. Nếu không, họ sẽ đối mặt với mức thuế quan 100% và phải nói lời tạm biệt với nền kinh tế Mỹ,” ông Trump tuyên bố.
BRICS, tổ chức liên chính phủ gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, và Nam Phi, đã mở rộng thêm thành viên trong những năm gần đây, bao gồm Ai Cập, Ethiopia, Iran, và UAE. Với dân số chiếm hơn 40% toàn cầu và GDP chiếm khoảng 25% kinh tế thế giới, khối này không chỉ là liên minh kinh tế mà còn được xem là động lực thách thức sự thống trị của Mỹ trong hệ thống tài chính quốc tế.
Nỗ lực phi USD hóa của BRICS
Trong nhiều năm qua, các quốc gia thuộc khối BRICS đã bày tỏ mong muốn giảm sự phụ thuộc vào đồng USD. Các cuộc thảo luận về phi USD hóa diễn ra sôi nổi tại hội nghị thượng đỉnh BRICS ở Johannesburg, Nam Phi vào năm 2022.
Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva từng nhấn mạnh việc tạo ra một đồng tiền chung ở Nam Mỹ nhằm giảm vai trò của USD trong các giao dịch quốc tế. Tương tự, Nga và Trung Quốc cũng đã thực hiện nhiều bước tiến trong việc sử dụng đồng nội tệ cho các giao dịch song phương.
Dù vậy, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), USD vẫn chiếm khoảng 58% dự trữ ngoại hối toàn cầu, vượt xa các đồng tiền khác. Các chuyên gia nhận định rằng vị thế này mang lại cho Mỹ một lợi thế lớn trong kiểm soát tài chính và thương mại quốc tế.
Phản ứng từ cộng đồng quốc tế
Những tuyên bố cứng rắn của ông Trump đã vấp phải chỉ trích từ nhiều phía. Dhruv Tanna, giám đốc bộ phận tuân thủ tại PhillipCapital, cho rằng việc áp thuế cao với BRICS không chỉ phản tác dụng mà còn có thể thúc đẩy khối này tăng tốc phi USD hóa.
Ông Tanna cảnh báo rằng biện pháp này sẽ tạo ra xung đột thương mại, gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và gây tổn thất lớn cho các doanh nghiệp Mỹ nếu các nước BRICS đáp trả bằng thuế quan hoặc giảm giao dịch với Mỹ.
Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 2/12 cũng khẳng định các chính sách của Mỹ sẽ chỉ làm tăng động lực cho các quốc gia sử dụng đồng nội tệ trong thương mại quốc tế. Ông nhấn mạnh rằng đồng USD đang mất dần sức hấp dẫn trong vai trò ngoại tệ dự trữ đối với nhiều quốc gia.
Tác động của chính sách "vũ khí hóa thuế quan"
Chính sách áp thuế của ông Trump không phải điều mới. Trong chiến dịch tranh cử, ông từng cam kết sẽ dùng thuế quan như một công cụ chính sách đối ngoại, gây sức ép lên cả đồng minh và đối thủ.
Tuy nhiên, Hasnain Malik, chuyên gia từ Tellimer, nhận định rằng chiến lược này có thể đẩy các quốc gia khác tìm kiếm giải pháp tài chính thay thế và tạo ra sự rạn nứt trong mối quan hệ kinh tế quốc tế.
Malik cũng lưu ý rằng dù BRICS có tăng cường hợp tác, không đồng tiền nào trong khối hiện tại đủ khả năng thay thế USD. Các đồng tiền như nhân dân tệ hay ruble thiếu tính chuyển đổi và không được hỗ trợ bởi hệ thống pháp lý mạnh mẽ như USD.
Vai trò của USD trong tương lai
Mặc dù ông Trump nhấn mạnh tầm quan trọng của USD và cam kết bảo vệ vai trò đồng tiền dự trữ số một thế giới, những thách thức từ các nước BRICS cho thấy xu hướng thay đổi trong cấu trúc tài chính quốc tế.
Dù chưa thể thay thế USD ngay lập tức, các chuyên gia cho rằng động lực phi USD hóa sẽ tiếp tục phát triển nếu Mỹ không điều chỉnh chiến lược. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng, các quốc gia có thể tìm cách giảm sự phụ thuộc vào hệ thống tài chính do Mỹ chi phối, mở đường cho sự đa dạng hóa tiền tệ trong giao dịch toàn cầu.
Đọc thêm:
Hàng hóa phái sinh là gì? Tìm hiểu cách đầu tư hàng hóa sinh lời