Vụ phóng tên lửa Oreshnik của Nga tuần trước đã thu hút sự chú ý đặc biệt của cộng đồng quốc tế. Hãng thông tấn RT đã phát hành một video mô phỏng thời gian bay của loại tên lửa này, cho thấy khả năng của Oreshnik khi nó có thể đến các thủ đô lớn ở châu Âu trong thời gian ngắn: 20 phút đến London và Paris, 15 phút đến Berlin, và chỉ 12 phút để tới Warsaw. Đây là một minh chứng rõ ràng cho tốc độ đáng kinh ngạc của tên lửa này, làm dấy lên những mối lo ngại về an ninh tại châu Âu.
Trong các phát ngôn chính thức, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đưa ra những bình luận khá tự tin về Oreshnik, khẳng định rằng không có hệ thống phòng thủ nào trên thế giới có thể đánh chặn được tên lửa này. Ông cũng cảnh báo rằng Moscow có thể sử dụng Oreshnik để tấn công vào các "trung tâm đầu não" của Kiev. Theo ông Putin, mặc dù Oreshnik có khả năng mang đầu đạn hạt nhân, nhưng hiện tại nó chỉ được trang bị đầu đạn thông thường. Tuy nhiên, tuyên bố này càng khiến các nước phương Tây lo ngại, vì nó thể hiện rõ ràng sự cam kết của Nga trong việc nâng cao năng lực tấn công chiến lược của mình.
Putin cũng nhấn mạnh rằng Nga có quyền sử dụng vũ khí của mình để tấn công các cơ sở quân sự của các quốc gia đã cho phép vũ khí của họ được sử dụng để tấn công vào các mục tiêu của Nga. Lời cảnh báo này được đưa ra sau khi quân đội Ukraine sử dụng Hệ thống Tên lửa Chiến thuật Quân đội Mỹ (ATACMS) để tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga. Mặc dù các quan chức phương Tây cho rằng đây chỉ là những lời hù dọa, nhưng trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa Nga và phương Tây, những tuyên bố của Putin khiến thế giới lo ngại hơn về sự phát triển của xung đột.
Cảnh báo của Putin được đưa ra vào thời điểm nhạy cảm, khi Mỹ đang trong giai đoạn chuyển giao quyền lực từ Tổng thống Joe Biden sang Tổng thống đắc cử Donald Trump, và các quốc gia châu Âu lo ngại về việc ông Trump có thể thay đổi chính sách đối với Nga. Đồng thời, Nga đang mở rộng ảnh hưởng tại miền Đông Ukraine, làm gia tăng áp lực lên Kiev. Washington Post cho rằng, những phát ngôn của Putin không chỉ là một lời cảnh báo đối với Kiev, mà còn là một tín hiệu mạnh mẽ gửi đến các quốc gia phương Tây về quyết tâm của Nga trong việc thay đổi cấu trúc an ninh châu Âu theo hướng có lợi cho mình.
Tên lửa Oreshnik, được đặt tên theo "cây phỉ", là một trong những loại vũ khí mới nhất của Nga và được coi là một mối đe dọa trực tiếp với châu Âu, ngay cả khi chỉ mang đầu đạn thông thường. Các chuyên gia vũ khí phương Tây nhận định rằng Oreshnik có thể tạo ra một cuộc chạy đua vũ trang mới tại châu Âu, kéo dài hàng thập kỷ và tiêu tốn hàng tỷ đô la của các quốc gia NATO và Nga. Sau khi Ukraine sử dụng tên lửa ATACMS và Storm Shadow của Pháp-Anh để tấn công vào lãnh thổ Nga, ông Putin đã thay đổi học thuyết hạt nhân của Nga, cho phép sử dụng vũ khí hạt nhân chống lại các quốc gia phi hạt nhân nếu họ sử dụng vũ khí hạt nhân của các cường quốc như Mỹ.
Lầu Năm Góc và các chuyên gia kiểm soát vũ khí phương Tây tin rằng Oreshnik không phải là một tên lửa mới hoàn toàn. Họ cho rằng Oreshnik có thể dựa trên loại tên lửa RS-26 Rubezh, được thử nghiệm vài lần trong hơn một thập kỷ qua, nhưng bị loại bỏ vào năm 2018 và chỉ gần đây mới được cải tiến và sử dụng lại. Putin đã ra lệnh sản xuất hàng loạt loại tên lửa này và khẳng định rằng nhiều hệ thống tên lửa tương tự đang được phát triển.
Trong cuộc họp ngày 22/11, chỉ huy lực lượng tên lửa chiến lược của Nga, Sergei Karakayev, đã khẳng định Oreshnik có thể đánh trúng mục tiêu khắp châu Âu, và nếu được sử dụng để tấn công hàng loạt, nó có thể gây ra sức mạnh hủy diệt tương đương với vũ khí hạt nhân. Decker Eveleth, chuyên gia phân tích của CNA, cho biết rằng một vài tên lửa Oreshnik có thể tiêu diệt các căn cứ không quân và các mục tiêu quân sự quan trọng tại châu Âu, ngay cả khi chỉ mang đầu đạn thông thường. Với khả năng mang theo tới 6 đầu đạn hạt nhân, Oreshnik có thể khiến các quốc gia châu Âu đối diện với một mối đe dọa rất lớn, vì tên lửa này rất khó bị đánh chặn nhờ vào tốc độ và quỹ đạo bay của nó.
Các chuyên gia phân tích cho rằng châu Âu có thể đang đứng trước một "kỷ nguyên tên lửa mới", khi các quốc gia trong khu vực và Mỹ đều tăng cường phát triển kho vũ khí tên lửa của mình. Washington và Berlin đã công bố kế hoạch triển khai tên lửa tầm trung của Mỹ vào Đức từ năm 2026, gây phản ứng mạnh mẽ từ Moscow. Hơn nữa, một số quốc gia châu Âu cũng đang tham gia vào dự án Tiếp cận Tấn công Tầm xa Châu Âu (ELSA) để phát triển tên lửa tầm xa.
Dù vậy, một số chuyên gia, như Boris Bondarev, cựu chính trị gia Nga, cho rằng Nga không có kế hoạch thực sự sử dụng vũ khí hạt nhân, mà chủ yếu dùng chiến tranh tâm lý để tạo áp lực lên các đối thủ. Bondarev cho rằng, nếu không đạt được những điều kiện có lợi trong đàm phán, ông Putin có thể tìm cách ngăn Ukraine gia nhập NATO và đạt được những lợi ích chiến lược tại các vùng lãnh thổ đang tranh chấp.
Theo François Diaz-Maurin, chuyên gia tại tổ chức Bulletin of the Atomic Scientists, một khi tên lửa Oreshnik được phóng đi, nó có thể đến các thủ đô châu Âu trong vòng 12 đến 16 phút, tạo ra ít thời gian cho các quốc gia này phản ứng. Chính vì vậy, ông cho rằng châu Âu cần phải dẫn đầu trong việc bảo vệ an ninh của mình, bởi vì hiện tại, Nga đã có lợi thế vượt trội trong lĩnh vực vũ khí này.
Đọc thêm:
Hàng hóa phái sinh là gì? Tìm hiểu cách đầu tư hàng hóa sinh lời