Theo số liệu thống kê mới nhất, tổng dư nợ cho vay tại các công ty chứng khoán vào cuối quý 2/2024 đã đạt mức kỷ lục mới, ước tính khoảng 225.000 tỷ đồng.
Con số này vượt xa mức đỉnh của giai đoạn đầu năm 2022 khi VN-Index chạm ngưỡng 1.500 điểm. So với cuối quý 1/2024, dư nợ cho vay đã tăng thêm khoảng 18.000 tỷ đồng, đánh dấu quý thứ sáu liên tiếp tăng trưởng so với quý trước.
Trong đó, dư nợ margin tại ngày 30/6/2024 ước tính vào khoảng 218.000 tỷ đồng, tăng 23.000 tỷ so với cuối quý 1 và đây cũng là mức cao nhất trong lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam.
Tuy nhiên, mức tăng này không gây áp lực lớn do vốn chủ sở hữu của các công ty chứng khoán cũng tăng lên sau quý 2/2024, dù tốc độ tăng trưởng có phần chậm lại do các đợt tăng vốn diễn ra thưa dần.
Tính đến cuối quý 2/2024, tổng vốn chủ sở hữu của nhóm các công ty chứng khoán ước đạt khoảng 242.000 tỷ đồng, tăng khoảng 7.000 tỷ đồng so với đầu năm. Tỷ lệ dư nợ margin so với vốn chủ sở hữu (Margin/VCSH) đạt xấp xỉ 90%, mức cao nhất trong vòng 7 quý. Dù vậy, tỷ lệ này vẫn thấp hơn nhiều so với giai đoạn VN-Index đạt đỉnh 1.500 điểm.
Theo quy định, các công ty chứng khoán không được phép cho vay ký quỹ vượt quá gấp đôi vốn chủ sở hữu tại bất kỳ thời điểm nào. Với tỷ lệ Margin/VCSH như hiện nay, các công ty chứng khoán còn dư địa cho vay ký quỹ lên đến 266.000 tỷ đồng.
Tuy nhiên, con số này chỉ mang tính chất lý thuyết vì thực tế tỷ lệ Margin/VCSH toàn thị trường chưa bao giờ chạm ngưỡng tối đa ngay cả trong giai đoạn giao dịch sôi động nhất. Thêm vào đó, khả năng vay thêm margin của nhà đầu tư còn phụ thuộc vào tài sản đảm bảo như tiền và cổ phiếu tương ứng.
Xét trên từng công ty chứng khoán, đa phần đều còn dư địa cho vay khá lớn, với tỷ lệ Margin/VCSH chủ yếu nằm dưới 100%. Đặc biệt, những công ty có vốn chủ sở hữu lớn như SSI, VNDirect, VPBankS có tỷ lệ này dưới 80%. Trong khi đó, một số công ty như HSC, Mirae Asset, MBS, FPTS đang có tỷ lệ Margin/VCSH trên 150%, cho thấy sự căng thẳng trong dư nợ margin.
Tuy vậy, nếu chỉ xét về hoạt động cho vay margin, các công ty chứng khoán chưa gặp áp lực lớn về vốn. Tuy nhiên, để nâng hạng thị trường trong tương lai, nhà đầu tư nước ngoài có thể không cần ký quỹ 100% trước giao dịch.
Điều này đòi hỏi các công ty chứng khoán phải có nguồn vốn lớn để đảm bảo vai trò hỗ trợ thanh toán cho nhà đầu tư nước ngoài. Do đó, nhiều công ty chứng khoán đã lên kế hoạch tăng vốn trong giai đoạn 2024-2025.
Theo tổng hợp từ báo cáo chiến lược mới đây của KBSV, các công ty chứng khoán dự kiến sẽ tăng hơn 26.000 tỷ đồng vốn điều lệ, tương đương mức tăng 23% so với quý 1/2024 thông qua phát hành cho cổ đông hiện hữu, phát hành riêng lẻ và ESOP. Nguồn vốn mới này sẽ thúc đẩy hoạt động kinh doanh, tăng nguồn lực cho vay ký quỹ, đầu tư và phát triển hệ thống, công nghệ và nhân sự.
Báo cáo chiến lược của TPS cũng dự đoán rằng nguồn vốn cho vay margin từ các công ty chứng khoán sẽ được mở rộng trong nửa cuối năm 2024 và năm 2025. Tỷ lệ dư nợ cho vay Margin/VCSH vẫn ở mức an toàn theo quy định, cho thấy dư địa cho vay margin còn rất lớn và sẽ hỗ trợ cho sự tăng trưởng của thị trường chứng khoán.
TPS nhận định rằng nửa cuối năm 2024 sẽ là giai đoạn tiền đề cho xu hướng "uptrend" của thị trường từ những yếu tố như:
(1) Nâng hạng thị trường khi báo cáo đánh giá của MSCI tháng 6/2024 cho thấy Việt Nam đã cải thiện tiêu chí khả năng chuyển nhượng;
(2) Hệ thống KRX dự kiến sẽ được triển khai từ tháng 9/2024, củng cố khả năng nâng hạng của thị trường;
(3) Các bộ luật quan trọng như Luật Đất đai và Luật Kinh doanh BĐS có hiệu lực từ quý 3/2024 sẽ tạo động lực tăng trưởng cho thị trường.