Hợp đồng tương lai là công cụ đầu tư mới nổi tại Việt Nam, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư bởi tiềm năng lợi nhuận cao nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về giao dịch hợp đồng tương lai ở Việt Nam, bao gồm các loại hợp đồng, cách thức giao dịch, ưu điểm, nhược điểm và một số lưu ý quan trọng.
Giới thiệu chung về giao dịch hợp đồng tương lai ở Việt Nam
Khái niệm hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai là thỏa thuận mua bán một tài sản cơ sở với giá và số lượng được xác định trước tại một thời điểm trong tương lai. Người mua hợp đồng tương lai cam kết sẽ mua tài sản cơ sở vào thời điểm đáo hạn với giá đã thỏa thuận, trong khi người bán hợp đồng tương lai cam kết sẽ bán tài sản cơ sở cho người mua vào thời điểm đáo hạn với giá đã thỏa thuận.
Ví dụ về hợp đồng tương lai
Giả sử bạn dự đoán giá vàng sẽ tăng trong tương lai. Bạn có thể mua một hợp đồng tương lai vàng với giá hiện tại là 1.800 USD/ounce để giao hàng vào tháng 12 tới. Nếu giá vàng tăng lên 2.000 USD/ounce vào tháng 12, bạn có thể bán hợp đồng tương lai của mình với giá 2.000 USD/ounce và kiếm được lợi nhuận 200 USD/ounce. Tuy nhiên, nếu giá vàng giảm xuống 1.600 USD/ounce vào tháng 12, bạn sẽ phải bán hợp đồng tương lai của mình với giá 1.600 USD/ounce và thua lỗ 200 USD/ounce.
Ưu điểm của hợp đồng tương lai
-
Tiềm năng lợi nhuận cao: hợp đồng tương lai cho phép nhà đầu tư thu được lợi nhuận cao hơn so với đầu tư trực tiếp vào tài sản cơ sở.
-
Khả năng quản trị rủi ro: hợp đồng tương lai có thể được sử dụng để phòng ngừa rủi ro biến động giá của tài sản cơ sở.
-
Tính thanh khoản cao: hợp đồng tương lai được giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán nên có tính thanh khoản cao, dễ dàng mua bán.
-
Đa dạng hóa danh mục đầu tư: hợp đồng tương lai giúp nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục đầu tư, giảm thiểu rủi ro.
Nhược điểm của hợp đồng tương lai
-
Rủi ro cao: hợp đồng tương lai có tính biến động cao, do đó rủi ro thua lỗ cũng cao hơn so với đầu tư trực tiếp vào tài sản cơ sở.
-
Yêu cầu kiến thức chuyên môn: Giao dịch hợp đồng tương lai đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức chuyên môn về thị trường tài chính và kỹ năng quản lý rủi ro.
-
Chi phí giao dịch cao: Chi phí giao dịch hợp đồng tương lai cao hơn so với đầu tư trực tiếp vào tài sản cơ sở.
Lịch sử phát triển của thị trường giao dịch hợp đồng tương lai ở Việt Nam
Thị trường giao dịch hợp đồng tương lai tại Việt Nam có lịch sử phát triển kể từ năm 2006 và đã trải qua nhiều giai đoạn quan trọng:
Mốc thời gian | Sự kiện |
Giai đoạn 1: Hình thành và xây dựng nền tảng (2006 - 2015) | |
Năm 2006 | Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) giao nhiệm vụ nghiên cứu, đề xuất xây dựng thị trường phái sinh. Đây là bước đầu tiên đánh dấu sự hình thành của thị trường hợp đồng tương lai tại Việt Nam. |
Năm 2008 | Luật Chứng khoán được sửa đổi, bổ sung, trong đó có quy định về thị trường phái sinh. Việc ban hành Luật này tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc phát triển thị trường hợp đồng tương lai. |
Năm 2012 | HNX chính thức ra mắt Sở Giao dịch Phái sinh (HNX-DS). Đây là cột mốc quan trọng đánh dấu sự ra đời chính thức của thị trường hợp đồng tương lai tại Việt Nam. Tuy nhiên, giai đoạn này thị trường vẫn còn nhiều hạn chế, sản phẩm giao dịch còn ít và thanh khoản thấp. |
Năm 2015 | Sự kiện quan trọng nhất trong giai đoạn này là việc niêm yết và giao dịch hợp đồng tương lai VN30 - sản phẩm phái sinh đầu tiên trên thị trường HNX-DS. Hợp đồng tương lai VN30 dựa trên chỉ số VN30, phản ánh diễn biến của 30 cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Việc ra mắt hợp đồng tương lai VN30 đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà đầu tư và góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường hợp đồng tương lai. |
Giai đoạn 2: Phát triển và hoàn thiện (2016 - nay) | |
Năm 2017 | Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ được niêm yết và giao dịch trên HNX-DS. Đây là sản phẩm phái sinh thứ hai được niêm yết trên thị trường, giúp đa dạng hóa sản phẩm giao dịch và đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư. |
Năm 2020 | Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) chính thức ra mắt Sở Giao dịch Phái sinh (HOSE-DS). Việc HOSE tham gia vào thị trường hợp đồng tương lai đã góp phần nâng cao tính thanh khoản và hiệu quả hoạt động của thị trường. |
Năm 2021 | Ra mắt hợp đồng tương lai chỉ số VN30F01 với thời gian giao dịch kéo dài hơn so với hợp đồng tương lai VN30. hợp đồng tương lai VN30F01 giúp nhà đầu tư có thêm lựa chọn giao dịch linh hoạt hơn và đáp ứng nhu cầu phòng ngừa rủi ro trong dài hạn. |
Năm 2022 | Thị trường hợp đồng tương lai chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ về khối lượng giao dịch, đạt mức kỷ lục về thanh khoản. Điều này cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng của nhà đầu tư đối với thị trường hợp đồng tương lai và tiềm năng phát triển to lớn của thị trường này trong tương lai. |
Sự kiện quan trọng | |
Tháng 7/2021 | HOSE chính thức niêm yết hợp đồng tương lai VN30, đánh dấu bước phát triển mới cho thị trường phái sinh Việt Nam. Việc HOSE niêm yết hợp đồng tương lai VN30 đã góp phần thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường và nâng cao vị thế của thị trường hợp đồng tương lai Việt Nam trên bản đồ tài chính quốc tế. |
Tháng 11/2022 | UBCKNN ban hành Quyết định số 2280/UBCK-QLPH về việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung về quy định giao dịch hợp đồng tương lai. Quyết định này nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường phái sinh, tạo môi trường giao dịch minh bạch, an toàn và hiệu quả hơn cho nhà đầu tư. |
Các loại hợp đồng tương lai phổ biến ở Việt Nam
- Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 (VN30F):
-
Tài sản cơ sở: Chỉ số VN30 - phản ánh diễn biến giá của 30 cổ phiếu có vốn hóa thị trường lớn nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
-
Đặc điểm:
-
Khả năng thu lợi nhuận cao khi thị trường tăng hoặc giảm.
-
Dễ dàng giao dịch, thanh khoản cao.
-
Có thể sử dụng để phòng ngừa rủi ro biến động giá của cổ phiếu.
-
Rủi ro:
-
Rủi ro cao do tính biến động lớn của thị trường.
-
Yêu cầu kiến thức chuyên môn nhất định về thị trường.
-
Chi phí giao dịch cao.
- Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ (TPF):
-
Tài sản cơ sở: Trái phiếu Chính phủ do Bộ Tài chính phát hành.
-
Đặc điểm:
-
Rủi ro thấp hơn so với VN30F do tính ổn định của thị trường trái phiếu Chính phủ.
-
Dòng tiền thu nhập đều đặn từ lãi suất trái phiếu Chính phủ.
-
Có thể sử dụng để phòng ngừa rủi ro lãi suất.
-
Thanh khoản cao.
-
Rủi ro:
-
Khả năng thu lợi nhuận thấp hơn so với VN30F.
-
Biến động giá phụ thuộc vào biến động lãi suất.
-
Chi phí giao dịch cao.
- Hợp đồng tương lai giá vàng (GoldF):
-
Tài sản cơ sở: Giá vàng thế giới.
-
Đặc điểm:
-
Khả năng phòng ngừa rủi ro lạm phát.
-
Dễ dàng giao dịch, thanh khoản cao.
-
Có thể sử dụng để đa dạng hóa danh mục đầu tư.
-
Rủi ro:
-
Rủi ro cao do tính biến động lớn của giá vàng.
-
Yêu cầu kiến thức chuyên môn nhất định về thị trường vàng.
-
Chi phí giao dịch cao.
- Hợp đồng tương lai giá dầu (OilF):
-
Tài sản cơ sở: Giá dầu thế giới.
-
Đặc điểm:
-
Phản ánh diễn biến giá năng lượng toàn cầu.
-
Khả năng thu lợi nhuận cao khi giá dầu biến động mạnh.
-
Có thể sử dụng để phòng ngừa rủi ro biến động giá năng lượng.
-
Rủi ro:
-
Rủi ro cao do tính biến động lớn của giá dầu.
-
Yêu cầu kiến thức chuyên môn nhất định về thị trường dầu mỏ.
-
Chi phí giao dịch cao.
Ngoài ra, còn có một số loại hợp đồng tương lai khác như:
-
Hợp đồng tương lai giá lúa (RiceF)
-
Hợp đồng tương lai giá đậu tương (SoybeanF)
-
Hợp đồng tương lai giá cà phê (CoffeeF)
Các hình thức giao dịch hợp đồng tương lai ở Việt Nam
Hiện nay, thị trường giao dịch hợp đồng tương lai tại Việt Nam cung cấp cho nhà đầu tư nhiều hình thức giao dịch đa dạng, đáp ứng nhu cầu đầu tư phong phú của từng đối tượng. Dưới đây là một số hình thức giao dịch hợp đồng tương lai phổ biến:
- Giao dịch theo xu hướng:
-
Mua vào để bán ra (Long): Nhà đầu tư dự đoán giá tài sản cơ sở sẽ tăng trong tương lai nên mua hợp đồng tương lai với kỳ vọng bán ra sau khi giá tăng để kiếm lời.
-
Bán khống để mua vào (Short): Nhà đầu tư dự đoán giá tài sản cơ sở sẽ giảm trong tương lai nên bán khống hợp đồng tương lai với kỳ vọng mua vào sau khi giá giảm để kiếm lời.
- Giao dịch theo biên độ:
-
Giao dịch chênh lệch giá (Spread): Nhà đầu tư mua đồng thời hai hợp đồng tương lai khác nhau có cùng tài sản cơ sở nhưng kỳ hạn giao dịch khác nhau, sau đó bán một trong hai hợp đồng tương lai để kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá giữa hai hợp đồng tương lai .
- Giao dịch theo chiến lược phòng ngừa rủi ro:
-
Hedging: Nhà đầu tư sử dụng hợp đồng tương lai để phòng ngừa rủi ro biến động giá của tài sản cơ sở mà họ đang nắm giữ. Ví dụ, một doanh nghiệp xuất khẩu có thể mua hợp đồng tương lai USD để phòng ngừa rủi ro tỷ giá ngoại hối.
- Giao dịch theo phương thức ký quỹ:
-
Nhà đầu tư chỉ cần nộp một khoản tiền ký quỹ (margin) để đảm bảo cho giao dịch, thay vì thanh toán toàn bộ giá trị hợp đồng tương lai . Việc sử dụng đòn bẩy tài chính giúp nhà đầu tư có thể tăng lợi nhuận tiềm năng, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro thua lỗ cao hơn nếu thị trường biến động không theo dự đoán.
- Ngoài ra, nhà đầu tư có thể tham khảo một số hình thức giao dịch hợp đồng tương lai khác như:
-
Giao dịch theo khối lượng
-
Giao dịch theo thuật toán
-
Giao dịch theo tin tức
Hướng dẫn giao dịch hợp đồng tương lai ở Việt Nam
Giao dịch hợp đồng tương lai hàng hóa phái sinh là hình thức đầu tư phổ biến trên thị trường tài chính Việt Nam, thu hút nhiều nhà đầu tư bởi tiềm năng lợi nhuận cao và khả năng phòng ngừa rủi ro hiệu quả. Tuy nhiên, để tham gia thị trường này một cách an toàn và hiệu quả, nhà đầu tư cần nắm rõ cách thức giao dịch chi tiết. Dưới đây là các bước hướng dẫn cụ thể:
Mở tài khoản giao dịch
-
Lựa chọn công ty môi giới: Nhà đầu tư cần lựa chọn công ty môi giới uy tín, có cung cấp dịch vụ giao dịch hợp đồng tương lai hàng hóa phái sinh và đáp ứng nhu cầu đầu tư của bản thân.
-
Chuẩn bị hồ sơ: Cung cấp đầy đủ các giấy tờ tùy thân như CMND/CCCD, sổ hộ khẩu, sao kê tài khoản ngân hàng,... theo yêu cầu của công ty môi giới.
-
Ký hợp đồng mở tài khoản giao dịch: Đọc kỹ các điều khoản hợp đồng và ký xác nhận đồng ý với các quy định, điều kiện giao dịch do công ty môi giới quy định.
Nạp tiền vào tài khoản
-
Nhà đầu tư cần nạp số tiền tối thiểu theo quy định của công ty môi giới để đảm bảo đủ ký quỹ cho giao dịch hợp đồng tương lai.
-
Có thể nạp tiền bằng chuyển khoản ngân hàng, tiền mặt hoặc séc.
Tìm hiểu thông tin thị trường
-
Theo dõi biến động giá của các loại hàng hóa phái sinh đang được giao dịch trên thị trường.
-
Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến giá hàng hóa như tình hình cung cầu, chính sách kinh tế, biến động thị trường quốc tế,...
-
Tham khảo ý kiến chuyên gia tài chính để đưa ra dự đoán về xu hướng giá hàng hóa trong tương lai.
Đặt lệnh giao dịch
-
Truy cập hệ thống giao dịch trực tuyến của công ty môi giới hoặc sử dụng phần mềm giao dịch được cung cấp.
-
Lựa chọn loại hợp đồng tương lai hàng hóa phái sinh muốn giao dịch, bao gồm mã sản phẩm, số lượng, giá mua/bán và thời gian hiệu lực của lệnh.
-
Xác nhận lệnh giao dịch và theo dõi tình trạng khớp lệnh.
Quản lý vị thế giao dịch
-
Theo dõi biến động giá của hợp đồng tương lai đã mua/bán và đánh giá hiệu quả giao dịch.
-
Có thể thực hiện các giao dịch bổ sung để điều chỉnh vị thế giao dịch, ví dụ như mua thêm hợp đồng tương lai nếu dự đoán giá tăng hoặc bán bớt hợp đồng tương lai nếu dự đoán giá giảm.
-
Sử dụng các công cụ quản lý rủi ro như đặt lệnh cắt lỗ để hạn chế thua lỗ trong trường hợp giá biến động không theo dự đoán.
Thanh toán giao dịch
Khi hợp đồng tương lai đến hạn giao dịch, nhà đầu tư có hai lựa chọn:
-
Giao nhận hàng hóa: Nếu nhà đầu tư có vị thế mua, họ sẽ phải mua hàng hóa cơ sở với giá đã thỏa thuận. Ngược lại, nếu nhà đầu tư có vị thế bán, họ sẽ phải bán hàng hóa cơ sở với giá đã thỏa thuận.
-
Thanh toán bù trừ: Nhà đầu tư có thể thanh toán bù trừ giá trị chênh lệch giữa giá mua/bán hợp đồng tương lai và giá thị trường của hàng hóa cơ sở tại thời điểm thanh toán.
Lưu ý khi giao dịch hợp đồng tương lai ở Việt Nam
-
Giao dịch hợp đồng tương lai hàng hóa phái sinh tiềm ẩn nhiều rủi ro do tính biến động cao của thị trường. Nhà đầu tư cần trang bị kiến thức đầy đủ, đánh giá kỹ lưỡng rủi ro và có chiến lược đầu tư phù hợp trước khi tham gia thị trường.
-
Sử dụng đòn bẩy tài chính một cách thận trọng để tránh thua lỗ do margin call.
-
Không đầu tư quá mức khả năng tài chính.
-
Nên tham khảo ý kiến chuyên gia tài chính trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Bài viết này đã cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về Giao dịch hợp đồng tương lai tại Việt Nam. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích cho bạn trong việc đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.
Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về thông tin trong bài viết, xin vui lòng liên hệ ngay đến đội ngũ tư vấn viên của Tin hàng hóa để được giúp đỡ. Xin chân thành cảm ơn!