Thị trường chứng khoán Việt Nam từ lâu đã mong đợi việc sớm triển khai nhiều sản phẩm giao dịch mới như giao dịch chứng khoán trong ngày (Day-trading), bán chứng khoán chờ về, bán khống,... để tăng tính hấp dẫn cũng như đa dạng hóa sự lựa chọn cho nhà đầu tư.
Kinh nghiệm quốc tế về áp dụng Day-trading và chu kỳ thanh toán T+1
Trên thế giới, nhiều thị trường chứng khoán phát triển đã áp dụng cơ chế giao dịch chứng khoán trong ngày, trong khi một số thị trường mới nổi vẫn còn thận trọng. Ví dụ, kể từ ngày 27-28/05/2024, các thị trường Hoa Kỳ, Canada, Mexico đã chính thức chuyển từ chu kỳ thanh toán "T+2" sang "T+1".
Trong khu vực Châu Á, Hàn Quốc đã triển khai Day-trading sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á (1997), giúp khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày tăng đáng kể, từ 41,53 triệu cổ phiếu và 555,8 tỷ won (1997) lên 542,01 triệu cổ phiếu và 2,216 nghìn tỷ won vào năm 2003. Tương tự, tại Đài Loan (Trung Quốc), việc áp dụng Day-trading đã thúc đẩy giá trị giao dịch tăng 26% trong thời gian nghiên cứu.
Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, Day-trading có thể làm tăng chi phí giao dịch và rủi ro, đồng thời làm suy giảm chất lượng thị trường. Thị trường chứng khoán Thái Lan và UAE cũng ghi nhận thanh khoản cải thiện sau khi áp dụng Day-trading, nhưng sau đó lại có xu hướng suy giảm khi thị trường bước vào giai đoạn giảm.
Thực trạng và triển vọng của thị trường chứng khoán Việt Nam
Theo BSC Research, việc triển khai các sản phẩm giao dịch mới có thể giúp cải thiện thanh khoản thị trường trong ngắn hạn, thu hút thêm nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nhỏ lẻ. Tuy nhiên, về dài hạn, thanh khoản toàn thị trường sẽ phụ thuộc vào bối cảnh kinh tế toàn cầu, tình hình kinh tế vĩ mô trong nước và khả năng tăng trưởng của các doanh nghiệp niêm yết – động lực chính để thu hút dòng tiền thông minh và tăng trưởng bền vững.
Bên cạnh đó, lợi ích của các sản phẩm giao dịch mới luôn đi kèm với rủi ro. Cơ quan quản lý và nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi triển khai/tham gia nhằm hạn chế tối đa những biến động khó lường và đột ngột trên thị trường chứng khoán.
Tiến độ và tác động của hệ thống KRX
BSC cho rằng việc rút ngắn chu kỳ thanh toán sẽ là xu hướng tiếp theo của các thị trường chứng khoán toàn cầu. Kể từ năm 2020, cơ quan quản lý đã nỗ lực nâng cấp cơ sở hạ tầng và sửa đổi các quy định, quy trình nhằm phát triển thị trường chứng khoán hướng đến các tiêu chuẩn quốc tế.
Về quy định pháp lý, thông tư 120/2020/TT-BTC đã quy định cụ thể các khái niệm về giao dịch trong ngày, chứng khoán chờ về, tạo tiền đề để triển khai bán khống và giao dịch cổ phiếu trong ngày. Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSD) đã ban hành quyết định rút ngắn chu kỳ thanh toán từ T+3 xuống T+2, sớm hơn một số thị trường lớn trong khu vực như Nhật Bản, Thái Lan, Singapore.
Kể từ năm 2023, Bộ Tài chính và UBCKNN đã tích cực thảo luận, xin ý kiến các thành viên thị trường về việc sửa đổi các thông tư nhằm tháo gỡ các nút thắt liên quan đến vấn đề "pre-funding", hướng đến mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên thị trường mới nổi vào năm 2025.
Về nâng cấp cơ sở hạ tầng và cải tiến công nghệ, Bộ Tài chính đã nhấn mạnh việc sớm giải quyết các nút thắt trong quá trình nâng hạng và cập nhật tình hình hệ thống KRX tới thị trường. Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam cùng các đơn vị thành viên đã chuẩn bị các điều kiện cần thiết để sẵn sàng triển khai mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường cơ sở