Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) ước tính rằng vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) mỗi năm tạo ra khoảng 24 triệu tấn rơm rạ, tuy nhiên, chỉ 30% trong số đó được thu gom để làm nấm rơm hoặc phân hữu cơ. Phần lớn, tức 70%, vẫn bị đốt hoặc vùi vào đất, gây ra ô nhiễm môi trường và tăng lượng khí thải nhà kính từ hoạt động sản xuất nông nghiệp. Việc tận dụng nguồn phụ phẩm từ rơm rạ để trồng nấm và làm phân hữu cơ đang là giải pháp được nhiều địa phương trong khu vực áp dụng, nhằm nâng cao giá trị ngành lúa gạo, đem lại lợi ích cho nông dân và doanh nghiệp, đồng thời góp phần giảm khí thải nhà kính, hướng đến cam kết của Việt Nam về biến đổi khí hậu.
Xem thêm : Tìm hiểu về thị trường giao ngay - Cách thức hoạt động và các yếu tố ảnh hưởng
Ngừng đốt rơm, hướng tới kinh tế tuần hoàn
Trước đây, sau mỗi vụ thu hoạch, rơm rạ thường bị đốt hoặc vùi vào đất để chuẩn bị cho vụ mùa tiếp theo, do nông dân phải canh tác 3 vụ lúa mỗi năm, không có thời gian để đất nghỉ. Tại Hợp tác xã (HTX) Nhân Lợi ở huyện Vĩnh Thạnh, TP. Cần Thơ, với diện tích canh tác hơn 200 hecta, các thành viên HTX từng đối mặt với tình trạng này. Tuy nhiên, hiện nay, thay vì đốt rơm, họ đã chuyển sang thu gom rơm rạ để làm nấm, ủ phân hữu cơ hoặc bán cho các trang trại chăn nuôi, từ đó tăng thêm thu nhập đáng kể.
Ông Tiêu Ngọc Lợi, Giám đốc HTX Nhân Lợi, chia sẻ rằng với 600 hecta diện tích canh tác lúa mỗi năm, HTX sản xuất hàng ngàn tấn lúa, và việc đốt rơm giờ đây không còn phổ biến nữa. Thay vào đó, rơm được thu gom và sử dụng hiệu quả, mang lại lợi nhuận cao hơn so với việc đốt bỏ. Ông Lợi cho biết, hiện có nhiều đối tác muốn mua rơm của HTX với giá từ 1.900 đến 2.000 đồng/kg, giúp tăng thêm nguồn thu nhập ổn định cho các thành viên. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần phải đầu tư vào các tiêu chuẩn, kho chứa và hệ thống phòng cháy chữa cháy.
Tăng thu nhập nhờ thu gom rơm rạ
Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) đã triển khai hỗ trợ một số HTX ở Cần Thơ trong việc thu gom rơm rạ để trồng nấm và làm phân bón hữu cơ, góp phần gia tăng thu nhập cho nông dân. Ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc HTX nông nghiệp Toàn Phát, huyện Cờ Đỏ, cho biết diện tích canh tác lúa của HTX lên đến hơn 1.000 hecta, và việc thu gom rơm rạ sau thu hoạch sẽ giúp tăng thu nhập đáng kể. Tuy nhiên, để làm được điều này, HTX cần tiếp cận nguồn vốn để đầu tư máy móc, thiết bị. Ông Hồng cho biết, nếu mỗi hecta đất canh tác thu gom rơm để trồng nấm và làm phân hữu cơ, thu nhập của người dân có thể tăng thêm hàng chục triệu đồng.
IRRI cho biết, ngành lúa gạo Việt Nam có nhiều tiềm năng trong việc phát triển chuỗi sản xuất phân bón từ rơm và thức ăn cho bò. Tuy nhiên, hiện nay nhiều nông dân vẫn chưa thật sự mặn mà với việc thu gom rơm do thiếu thiết bị và thời gian quay vòng giữa các vụ lúa ngắn. Ngoài ra, giá bán rơm tại ruộng vẫn còn thấp, chỉ từ 300 đến 600 ngàn đồng/hecta, nên nhiều nông dân chọn cách đốt rơm để tiết kiệm thời gian.
Hướng tới kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải
Hiện tại, Cần Thơ đang phối hợp với IRRI để thực hiện các mô hình thu gom rơm rạ, tận dụng nguồn phụ phẩm này để trồng nấm và làm phân hữu cơ. Theo tính toán của ngành nông nghiệp Cần Thơ, lợi nhuận từ mô hình này có thể đạt khoảng 133 triệu đồng/hecta/năm, cao hơn 47 triệu đồng so với canh tác truyền thống.
Mục tiêu của Cần Thơ là mở rộng mô hình kinh tế tuần hoàn từ rơm tại các vùng sản xuất để giúp nông dân giảm chi phí, tăng lợi nhuận và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, để phát triển và nhân rộng mô hình này, cần có sự hỗ trợ về chính sách và công nghệ, giúp các HTX, doanh nghiệp đầu tư vào thu gom và xử lý rơm rạ hiệu quả hơn.
Việc thay đổi thói quen sản xuất theo mô hình kinh tế tuần hoàn không chỉ góp phần giảm phát thải khí nhà kính mà còn nâng cao giá trị kinh tế cho ngành hàng lúa gạo tại ĐBSCL. Tuy nhiên, cần có cơ chế, chính sách để thu hút sự tham gia của các HTX, doanh nghiệp, giúp họ đầu tư vào công nghệ và thiết bị cần thiết để tận dụng nguồn phụ phẩm từ rơm rạ, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế trong toàn bộ chuỗi giá trị lúa gạo của vùng.
Xem thêm : Hàng hóa phái sinh là gì? Tìm hiểu cách đầu tư hàng hóa sinh lời